Wiesław Gromadzki (09.12.1959 - 23.05.2007)
dziennikarz, publicysta, poeta i prozaik, regionalista, animator życia literackiego, wieloletni prezes Klubu Literackiego „Maksyma” w Białej Podlaskiej

   Wiesław Gromadzki urodził się 9 grudnia 1959 r. w Łukowie, jako syn Edwarda - inżyniera technologii drewna - i Genowefy z Jurczaków. Od 1960 r. mieszkał w Białej Podlaskiej. Ukończył Szkołę Podstawową nr 3 oraz I Liceum Ogólnokształcące im. J. I. Kraszewskiego w Białej Podlaskiej. Od dziecka był aktywny w wielu dziedzinach życia. W latach szkolnych brał udział w licznych olimpiadach przedmiotowych (na różnych szczeblach), zdobywał liczne dyplomy w zawodach lekkoatletycznych oraz amatorskim kolarstwie. Jak można przeczytać z jego pamiętników, pisanych pod koniec szkoły podstawowej, nie lubił języka polskiego, był także z ortografii. W klasach siódmej i ósmej znalazł się jednak na liście najlepszych uczniów. Podczas nauki w szkole średniej zaczęły kształtować się jego zainteresowania pisarskie i dziennikarskie. Brał także udział w turniejach krasomówczych. Jego pierwszym sukcesem pisarskim było zdobycie w 1976 r. głównej nagrody w ogólnopol-skim konkursie na recenzję książki społeczno-politycznej, ogłoszonym przez Wydawnictwo Harcerskie „Horyzonty” oraz tygodnik „Na Przełaj”. W 1979 r. został jednym z laureatów  Turnieju Wiedzy Filozoficznej (na poziomie centralnym), zorganizowanego w ramach Olim-piady Wiedzy o Polsce i Świecie Współczesnym.

   W liceum był aktywnym harcerzem (uzyskał stopień harcmistrza). Współorganizował m.in. wakacyjne obozy harcerskie (głównie w Gnojnie nad Bugiem),  piesze wędrówki i  rajdy, co było jego młodzieńczą pasją. Konsekwencją pogłębianych zainteresowań okazały się studia na Wydziale Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego (1979-1984).  Po ukończeniu studiów podjął w  1984 r. pracę w Komendzie Chorągwi ZHP w Białej Podlaskiej, a następnie w Biurze Wystaw Artystycznych w Białej Podlaskiej, jako specjalista d.s. oświatowych. W latach 1985-1988 pracował jako redaktor w regionalnym tygodniku „Słowo Podlasia”,  w  latach 1988-1993 w bialskim oddziale redakcji „Sztandaru Ludu”  i „Dziennika Wschodniego”. W latach 1987-1992 pełnił funkcję redaktora naczelnego „Bialskopodlaskiego Biuletynu Kulturalnego”, który następnie został przekształcony w „Podlaski Kwartalnik Kulturalny”.  W latach 1993-1994 zatrudniony był w Młodzieżowym  Domu Kultury w Białej Podlaskiej. W latach 1996-1997 pracował w Oficynie Wydawniczej „Vigo”. W następnych latach nie był na stałe związany z żadnym pismem, współpracował jednak z wieloma redakcjami. Publikował swoje artykuły m.in. w „Słowie Podlasia”, „Pod-laskim Kwartalniku Kulturalnym”, „Kresach Literackich”, „Nowinach Podlaskich”. W 1999 r. współredagował Biuletyn Towarzystwa Przyjaciół Pamięci Józefa Piłsudskiego w Białej Podlaskiej.

   W. Gromadzki aktywnie działał w towarzystwach regionalnych. Od 1984 r. był członkiem Zarządu Podlaskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego (obecnie Towarzystwa Miłośni-ków Podlasia) (wcześniej Podlaskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne), Bialskopodlaskie-go Towarzystwa Literacko-Artystycznego (prezes i wiceprezes),  Towarzystwa „Polska – Bia-łoruś”, Towarzystwa Opieki nad Zabytkami. Największym i najbardziej bliskim obszarem działalności W. Gromadzkiego był Podlaski Klub Literacki „Maksyma”, działający przy Klubie Kultury „Piast” w Białej Podlaskiej. Był jego współzałożycielem (1983 r.), przez blisko 20 lat  prezesem (od 1986 r.). W tym czasie „Maksyma” skupiała środowisko pod-laskich literatów. W. Gromadzki patronował zawsze innym twórcom, organizował m in.  warsztaty literackie. Dzięki Podlaskim Spotkaniom Literackim oraz współpracy z Muzeum
J. I. Kraszewskiego w Romanowie przy organizowaniu Ogólnopolskiemu Konkursowi Literackiemu im. J. I. Kraszewskiego, a jego prezes był mocno w to zaangażowany, Klub Literacki „Maksyma” zyskał w Polsce sławę.  W latach 1995-2002 redagował wydawaną corocznie jednodniówkę „Spotkań”, organizował spotkania literackie, sam w nich ucze-stniczył. Niejednokrotnie był także członkiem jury konkursu. Współpracował z innymi klubami literackimi, osobiście kontaktował się z wieloma znanymi pisarzami. Był współredaktorem (l993-2003) miesięcznika literacko-artystycznego „Jeszcze Jedna”, wydawanego przez Klub Kultury „Eureka” w Białej Podlaskiej (jako samoistne czasopismo lub dodatek do „Słowa Podlasia”). Wiele miejsca poświęcał w nim Klubowi Literackiemu „Maksyma” - twórczości jego członków. Współpracował też przy opracowaniu pierwszych numerów bialskiego kwartalnika literacko-artystycznego „Nowa Maksyma”, wydawanego w latach 2006-2010 przez Klub Kultury „Piast”. Zajmował się także opracowaniem i przy-gotowaniem do druku poetyckich antologii. Był także autorem kalendarium do antologii utworów nagrodzonych w Ogólnopolskich Konkursach Literackich im. J. I. Kraszewskiego „Pokłosie” (1996), dokonał wyboru wierszy i opracował wstęp (wraz ze Stanisławem Królikiem) do zbioru „Drugi oddech: wiersze, proza, reportaż, szkice)” (1998), wstęp i notki o autorach (z Ryszardem Kornackim) do antologii wierszy o Podlasiu „Igliwia smak” (2001), oraz wybór i wstęp do zbiorków poezji „Z łukowskiej pasieki” (Łuków, 1999) i  „Otwieranie drzwi” (Zalesie, 2002).

   W Gromadzki zajmował się również edytorsko-redakcyjnym opracowywaniem tomików poetyckich, m.in.: „Kolczasty owoc” Sławomira Żyłki (2001, wstęp i oprac.), „Moja firanka” Aleksandry Smyk (2005, wstęp), „Trzecie napoczęcie” Katarzyny Piątkowskiej (2003, posłowie), „Pod welonem czasu” Stanisławy Łogonowicz (1999, wstęp), „Aż słowa” Ryszarda Chojeckiego, 1989 (oprac. red.),  „Na skrzydle czasu”, Franciszka Krasuckiego, 1990 (wstęp), „Martwy sezon” Ernesta Szuma, 2001 (oprac. red. i posłowie), „Małpa też płacze” Heleny Romaszewskiej, 1994 (wstęp).

   Pracując jako redaktor „Słowa Podlasia” i „Dziennika Lubelskiego” opublikował wiele artykułów z dziedziny kultury i sztuki. Opisywał  bieżące wydarzenia kulturalne, działalność placówek kulturalno-oświatowych, stowarzyszeń. Promował literatów, artystów, przeprowa-dzał  wywiady, popularyzował wiedzę o historii literatury na Podlasiu, m.in. „Literackie Podlasie – historia i współczesność” (1998 nr 28-29).

    Już jako niezależny, samodzielny współpracownik, w latach 1998-2000 opublikował cykl artykułów w serii „Z Podlasiem w życiorysie” oraz „Literackie Podlasie”.  Prezentował  w nich sylwetki znanych postaci, takich m.in. jak Zygmunt Chrzanowski, Zygmunt Gloger, J. I. Kraszewski, Zenon Przesmycki, Czesław Tański, August Zamoyski. Artykuły o życiu literackim na Podlasiu ukazywały się także w „Kresach Literackich” (1990, 1993), „Słowie Powszechnym” (1988), w „Podlaskim Kwartalniku Kulturalnym” (najobszerniejsze: „Podlasie literackie” (1989 nr 4), „Apolinary Nosalski – nauczyciel, regionalista i literat” (1992 nr 3-4), „Podlaski Klub Literacki „Maksyma” – 15 lat działalności” (1998 nr 4), „W kobiecym kręgu” (1999 nr 3-4),  „Podlaskie ślady literatury” (1992, nr 1, 2), „Kraszewski i Podlasie – wzajemna pamięć (2003 nr 1). Artykuł pt. „Podlasie literackie w biografiach i twórczości” opublikowany został w  „Roczniku Międzyrzeckim”,  T. 36 (2005). Poza artykułami o literaturze recenzował on także tomiki literackie oraz publikacje o charakterze regionalnym. Drukowane one były w „Słowie Podlasia”, „Podlaskim Kwartalniku Kulturalnym, „Jeszcze jednej”. Dotyczyły m.in. twórczości Heleny Romaszewskiej, Ryszarda Kornackiego, Ryszarda Chojeckiego, Sławomira Żyłki, Roberta Matejuka  i in.

   Jako literat W. Gromadzki pisał przede wszystkim wiersze i aforyzmy. Był zwolennikiem krótkich form literackich - fraszek, aforyzmów, haiku. Pierwsze jego utwory powstawały już w szkole średniej.  Zadebiutował aforyzmami na łamach „Słowa Podlasia” w 1983 r. Pierwszym jego tomikiem literackim był zbiorek aforyzmów pt. „Porady bezpłatne” (1991). Jest też autorem tomiku fraszek i aforyzmów pt. „Igraszki publiczne” (1998) oraz wydanego wspólnie z Andrzejem Wilbikiem tomiku fraszek i aforyzmów „Z głowy do głowy”. Jednak najważniejsza była dla niego poezja, zwłaszcza taka, która nierozerwalnie wiązała się z jego zamiłowaniem do przyrody, umiłowaniem wędrówek. Warto tutaj zacytować Marię  Makar-ską (Podlaski Kwartalnik Kulturalny 2009 nr 1 s. 14): Poezja W. Gromadzkiego pulsuje plastyczną metaforą, wzruszeniem, bogatą kolorystyką, zapachami ziemi.  Właśnie w tym duchu wydane zostały także kolejne trzy tomiki jego wierszy: „Zwykły opis róży: wiersze epigramatyczne” (1996), „Deptaki i bużyska: wiersze podlaskie” (1998) oraz  „Pióropusze: wiersze i dziennik poetycki”(2002). Utwory literackie W. Gromadzkiego drukowane były w czasopismach: „Słowo Podlasia” (1983-1988), „Jeszcze Jedna” (1993-1998), „Kresy Lite-rackie” (1993), „Krzywe Koło Literatury” (1992), „Na Przykład” (1994), „Podlaski Kwar-talnik Kulturalny” (2000, 2006), „Własnym Głosem” (1996). Jego wiersze drukowane były także w wydawnictwach zbiorowych: „Prezentacje” (Biała Podlaska, 1984), „Pokłosie” (Romanów, 1985), „Drugi oddech” (Biała Podlaska – Romanów, 1998), „Na wspak – wydawnictwo okolicznościowe” (Zamość, 1998), „Laur Powiśla” (Sztum, 1991) oraz jednodniówkach Podlaskich Spotkań Literackich - XIII (1997), XVI (2000), XVII (2001), także w wielu innych wydawnictwach pokonkursowych. 
   W 2005 r. W. Gromadzki przyjęty został w poczet członków kandydatów Związku Literatów Polskich. Brał udział w wielu konkursach literackich, zdobywając liczne wyróżnienia i na-grody. Pierwszą z nich było wyróżnienie w kategorii poezji w Konkursie Literackim „Moje Podlasie”, zorganizowanym w 1984 r. przez Urząd Wojewódzki w Białej Podlaskiej. Kilka-krotnie nagradzany był w Ogólnopolskim Konkursie Literackim im. J. I. Kra-szewskiego:  1986 r. - trzecie miejsce w poezji, 1988 - nagroda specjalna, 1990 - wyróżnienie,  1997 - za tematykę podlaską, 2000 - nagroda Klubu Literackiego „Maksyma”, 2001 - za tematykę podlaską, a także w Ponadregionalnym Konkursie Literackim im. Romualda Mikoszewskiego „Ziemia najbliższa”: 1998 - drugie miejsce, 1999 - wyróżnienie, 2000 - drugie miejsce, 2002 -  pierwsze miejsce, 2005 - drugie miejsce. Jego twórczość nagrodzona była także na V Ogólnopolskim Konkursie Poetyckim „O laur Opina” (Ciechanów, 1991, wyróżnienie), IV Konkursie Poetyckim im. Bolesława Leśmiana (Zamość, 1998, laureat poetyckich laurów), X Ogólnopolskim Konkursie Poetyckim „U progu Kresów – Nowogródek” (Chełm, 1998, II nagroda), XI Ogólnopolskim Konkursie Poetyckim „U progu Kresów” (Chełm, 1999, wyróżnienie), Literackim Konkursie Prymasowskim (Radzyń Podlaski, 2001, II miejsce), XIII Ogólnopolskim Konkursie Poetyckim im. Jana Krzewniaka (Karczew, 2002, nagroda specjalna), IV Ogólnopolskim Konkursie Literackim im. Stanisława Leca (Nowy Targ, 2002, wyróżnienie), V Ogólnopolskim Konkursie Poezji „O złote gęsie pióro” (Wąglany, 2005, mistrz poezji – nagroda główna) i wielu innych, np. okazjonalnych - wygrana w konkursie na czterowiersz z okazji Dni Białej Podlaskiej w 2005 r.

   W. Gromadzki za swoją działalność kulturalno-literacką nie doczekał się zbyt wielu odznaczeń. W 1994 r. otrzymał odznakę „Zasłużony Działacz Kultury”. Władze samo-rządowe Białej Podlaskiej przyznały mu w 2007 r. (pośmiertnie) statuetkę Bialskiej Nagrody Kultury im. Anny z Sanguszków Radziwiłłowej. Jak podano w uzasadnieniu, uhonorowany został za szczególny wkład w rozwój środowiska literackiego miasta Biała Podlaska oraz twórczość. Zmarł 23 maja 2007 r. w Białej Podlaskiej.

Oprac:  Hanna Bajkowska

Literatura:

Wagner I., Śladami pióra, „Jeszcze Jedna” 2011, nr 5
Matejuk R., Szermierze pióra, „Jeszcze Jedna” 1995 nr 4
Gromadzki Wiesław 1959-2007, „Nowa Maksyma„ 2007, nr 4-8, s. 4-26
Wawryniuk A., Miłośnik poezji i życia „Echo Katolickie” 2011 nr 5 s. 25
Wagner I. Mit poety tragicznego ... Wiesław Gromadzki „Podlaski Kwartalnik Kulturalny” 2007, nr 3, s.74-78
Wagner I. „Śladami pióra" wspomnienie o Wieśku. Wystawa poświęcona życiu i twórczości Wiesława Gromadzkiego „Twoje miasto: Biała Podlaska” 2011, nr 2, s. 11
Burda E. Ślady pióra po Wieśku Gromadzkim: wspomnieniowa wystawa w Bibliotece Pedagogicznej, „Tygodnik Podlaski” 2011, nr 5, s. 27
Smolarz Jan: Pisarze współcześni regionu lubelskiego. Lublin, 1999, s.

 

 

Wiersze

Wiesław Gromadzki

Erotyk nadbużański

W tym drzewie i łące jesteśmy
gdy siedzimy przed sobą
dojrzewają nam
kwiaty i ręce

Jak łódki na bużysku
kołyszemy się rozskrzydlamy
aż ciepły deszcz
przykrywa nas
jak parasol …

Róża

Jak naczynie światła
powstała
z białych skorup morza
Poeci przypięli ją
do policzków śmierci
lecz zmartwychwstała
Wydając nasiona
nadała imię kobiecie


Drogi

drogom moich wędrówek

Drogi są jak pragnące kobiety
gdy w koleinach
głaskamy ich ziemię
W opuszczone ślady
zsypują myśli
z zielonego czoła